O‘RMON YONG‘INLARI

O‘rmon yong‘inlari eng jiddiy muammolaridan biridir. So‘nggi paytlarda o‘rmonlarning umumiy maydoni nomutanosib ravishda kamayib bormoqda. Bu pasayishning sabablaridan biri o‘rmon va torf yong‘inlaridir. Ularning insoniyatga yetkazadigan zarari juda katta, ayniqsa, agar biz nafaqat bevosita, balki bilvosita zararni ham hisobga olsak. Yong‘in - bu o‘z-o‘zidan (boshqarib bo‘lmaydigan) yonish bo‘lib, u yonmagan hudud bilan o‘ralgan o‘rmon hududiga tarqaldi. Yong‘in tarqaladigan o‘rmon maydoniga ochiq o‘rmon maydonlari ham kiradi. Bitta yong‘in yong‘in bilan qoplangan butun hududni o‘z ichiga oladi, hozirda yonmaydigan hudud bilan o‘ralgan.  Rossiyada har yili o‘rtacha 30 dan 50 ming gektargacha o‘rmonlar yonib ketadi.

Tabiiy yong‘inlar eng xavfli va tez-tez takrorlanadigan favqulodda vaziyatlardan biridir. Ular o‘rmonlarning yo‘q bo‘lib ketishiga, hayvonlar va o‘simliklarning nobud bo‘lishiga, yong‘in zonasida issiqlik muvozanatining buzilishiga, atmosferaning yonish mahsulotlari bilan ifloslanishiga, tuproq eroziyasiga olib keladi. Tabiiy yong‘inlar ko‘pincha jarohatlar, kasalliklar va o‘limga olib keladi.

Tabiiy yong‘inlarning manbai tabiiy sabablar bo‘lishi mumkin: chaqmoq, o‘z-o‘zidan yonish, daraxtlarning ishqalanishi. Aksariyat hollarda tabiiy yong‘inlar odamlar tomonidan yong‘in xavfsizligi talablarini buzish natijasidir. Tabiiy yong‘inlarning taxminan 60-70 foizi aholi punktlaridan 5 kilometr radiusda sodir bo‘ladi.

Abdulaxat UTAULOV, Turkiston YXTTEB mutaxassisi, katta serjant

  Aziz ABIDOV, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senatiga karashli binolarida YXTTEB inspektori, kapitan