Ilm ortidan quvgan millat

2023-yil aprelida Sloveniyaning Portoroj shahrida XII xalqaro qizlar matematika olimpiadasi bo‘lib o‘tdi. Olimpiadada birinchi o‘rinni Xitoy terma jamoasi egallagan bo‘lsa, 2- va 3-o‘rinlar AQSH va Avstraliya terma jamoalariga nasib qildi.

E’tiborli jihati nimada? AQSH va Avstraliya terma jamoalari tarkibida. 

AQSH terma jamoasi:

Isabella Zhu; 

Kristie Sue;

Jessica Wan

Vivian Loh.

Avstraliya terma jamoasi:

Eunsu Choi;

Xiangyue (Laura) Nan;

Cloris Xu;

Iris Xu.

Bu yerda bir omil o‘ta muhim va hal qiluvchi ahamiyatga ega: millat qad­riyatlari! Agar millat ilmni eng oliy qad­riyat hisoblasa va ijtimoiy hayoti­ning bir qismi deb bilsa, Amerikada yashaydimi yoki Avstraliyada, o‘zini har sohada ko‘rsata oladi. Ilm-fanni oliy qadriyatga aylantira olmagan millat(jamiyat, davlat) o‘z o‘rnini topa olmaydi.

Men Xitoyda ko‘p yillar ishlaganman. To‘ng‘ich o‘g‘lim Xitoy maktabida(uyg‘ur sinfida) bir mavsum o‘qigan. Bu millatning ilm-fanga munosabatini juda yaxshi bilaman. Maktab bu – millat uchun alohida muqaddas maskan. Har ota-ona nafaqat qalbi, balki butun vujudi bilan maktabni hurmat qiladi. Ustozlarga qo‘pollik qilish tugul, yomon so‘z aytishga ham uyaladi.

Yana bir jihat. Yirik supermarketlarda birinchi bo‘limda – kiraverishda kitoblar sotiladi. Turfa yoshdagi bolalar tik turib, o‘tirib, yotvolib kitob o‘qiydi. Sotib oladimi-yo‘qmi, ikkinchi masala, hech kim kelib “olmasang kitobni joyiga qo‘y, yirtib, buklab, mijiqlab... qo‘yasan!” demaydi. 

Endi bir o‘ylab ko‘raylikda. Ilm ortidan quvgan millat rivojlanmay yana kim rivojlansin?! Ilm-fan qadriyatga aylanmas ekan, ko‘p narsalarda yutqazamiz. Xulosa o‘zingizdan. 

Baxtiyor ABDUG‘AFUR, 

biologiya fanlari doktori,

professor