Nima uchun xususiy maktab to‘lovlariga QQS (VAT) qo‘shilmoqda?

BBC xabar berishicha 1-yanvardan boshlab yangi qoidalar kuchga kirishi bilan, xususiy maktab to‘lovlariga QQS(qiymat qo‘shilgan soliq) qo‘shilmoqda. Hukumat bu soliqdan olinadigan mablag‘ni Angliya davlat maktablarida ko‘proq o‘qituvchilar ishga olish uchun sarflashni rejalashtirmoqda.

Xususiy maktablarda to‘lovlarning oshishi tufayli o‘rta maktab o‘quvchilari sonining pasayishini allaqachon sezganini aytishmoqda.

QQS nima va u xususiy maktab to‘lovlariga qachon qo‘shildi?

Qiymat qo‘shilgan soliq(QQS) hukumatning asosiy daromad manbalaridan biridir. Bu ko‘plab tovarlar yoki xizmatlar sotib olinganda, narxga qo‘shiladigan soliqdir va uning standart stavkasi 20% ni tashkil etadi.

Avval xususiy maktablar ta’lim beradigan tashkilotlar uchun soliqdan ozod bo‘lishgani sababli, maktablar to‘lovlariga QQS qo‘shilmagan edi.

Endilikda, 1-yanvardan boshlab, xususiy maktab to‘lovlariga 20 % QQS qo‘shilishi shart.

Hukumat avvalroq, bu soliq 2024-yil 29-iyuldan keyin yanvar semestri uchun amalga oshirilgan barcha to‘lovlarga tatbiq etilishini aytgandi.

Angliyadagi xususiy maktablarning taxminan yarmi xayriya tashkilotlari sifatida faoliyat yuritadi va shuning uchun tijorat maqsadlarida foydalaniladigan mulklarga solinadigan biznes solig‘i (property tax) bo‘yicha 80 % chegirma olishadi.

Alohida qonunchilik 2025-yil aprel oyida bu soliq imtiyozini olib tashlashni rejalashtirmoqda, lekin xususiy maktablarning xayriya maqomini bekor qilish rejalari bekor qilindi.

Qo‘shimcha mablag‘ qanday sarflanadi?

QQS imtiyozi bekor qilinishi Buyuk Britaniya bo‘ylab amalga oshirilmoqda, ammo har bir mamlakat qo‘shimcha mablag‘ni qanday sarflashni o‘zi hal qiladi.

Hukumat bu siyosat 2024-2025-yilgi moliyaviy yil davomida qo‘shimcha £460 million mablag‘ keltirishi, 2029-2030-yilga borib esa bu raqam £1.7 milliardga yetishini taxmin qilmoqda.

Moliya vaziri Rachel Reeves: “Har bir penny davlat maktablariga sarflanadi” deb aytdi.

Laboratoriya partiyasi davlat maktablariga 6,500 yangi o‘qituvchi ishga olish uchun mablag‘ni ishlatishni va’da qilgan.

Maktablar bir necha yillardan buyon malakali o‘qituvchilarni jalb qilish va saqlab qolishda qiynalmoqda, ayniqsa matematika va boshqa sohalarda.